پرندگان با وجود اینکه تخم گذار هستند و دارای پا هایی بسیار مشابه خزندگان می باشند ولی از این دسته جدا می شوند چون پرندگان خون گرم می باشند. ولی با این وجود برخی از خزندگان به پرندگان نزدیکی بیشتری دارند تا سایر خزندگان برای مثال کروکودیل ها خویشاوندی نزدیک تری با پرندگان دارند تا با مارمولک ها.
خزندگان چهار پا هایی هستند که دارای چهار اندام می باشند. البته برخی از ان ها مثل مار ها، بدون دست و پا هستند ولی در بررسی ها مشخص می شود که این گونه ها نیز از اجدادی به وجود امده اند که دست و پا داشته اند. بیشتر خزندگان تخم گذار هستند هر چند برخی از آن ها تخم را تا آخرین روز های تولد در داخل بدن خود نگه می دارند و حتی معدودی از آن ها نیز زنده زا می باشند. به عنوان دسته ای از امنیوت ها ، تخم های خزندگان توسط غشایی پوشیده می شود که مسئول حفاظت از تخم ها را دارد و آن ها را برای تولید مثل در خشکی مناسب می کند ( بر خلاف دو زیستان ) . در خزندگانی که زنده زا هستند ، مراقبت از فرزندان نیز دیده می شود. دانشندان معتقدند این ویژگی به شکل انالوگ و همگرا با پستانداران تکامل پیدا کرده است.
خزندگانی که منقرض نشده اند ممکن است در اندازه های متفاوتی وجود داشته باشند. کوچکترین آن ها Sphaerodactylus ariasae است که تا 17 میلی متر رشد می کند. و در مقایسه با آن ها تمساح ها و کروکودیل ها هستند که می توانند تا 6 متر بزرگ شوند.
به طور سنتی ، خزندگان یکی از سه گروه امنیوت ها طبقه بندی می شوند. در اواسط قرن 20 ، دانشمندان بر اساس ویژگی های جمجمه ی خزندگان ، آن ها را به چهار گروه مختلف تقسیم بندی کردند. . با توجه به اینکه خزندگان ، اجداد پرندگان و پستانداران هستند، برخی از دانشمندان راهکاری برای طبقه بندی خزندگان ارائه داده اند که بر مبنای ان از اجداد مشترک به جای ویژگی ها مشترک ب رای طبقه بندی استفاده می شود. این دیدگاه منجر شده برخی بتوانند خزندگان را گسترش داده و به عنوان یک گروه سیستمیک تعریف کنند و یا حتی با تعریف جدید از خزندگان ، پرندگان را نیز در بین آن ها جای دهند.
در گذشته خزندگان را یکی از سه رده ی آمونیت ها به حساب می آورند و دو رده ی دیگر پرندگان و پستانداران بودند. در اواسط قرن بیستم بین دانشندان معمول شد که خزندگان را بر اساس شکل جمجمه به چهر گروه تقسیم بندی کنند. با توجه به اینکه از لحاظ تاکسونومی و تکاملی – خزندگان به عنوان جد و نیای مشترک پرندگان و پستانداران به حساب می آیند- همواره اختلاف نظر در رده بندی این سه گروه جانوران وجود داشته و دارد.
سیستم عصبی خزندگان
دستگاه عضبی خزندگان نیز از لحاظ بخش های اصلی مشابه دستگاه عصبی دوزیستان هست با این تفاوت که در خزندگان – مخ و مخچه به مقدار ناچیزی بزرگتر و ژیشرفته تر از خزندگان می باشد. بیشتر اندام های حسی خزندگان پیشرفته تر شده است البته در بعضی موارد استثناهایی نیز وجود دارند. مهم ترین این استثنا ها حذف شدن گوش خارجی در مار ها است ( مار ها دارای گوش میانی و گوش داخلی هستند). دوازده جفت عصب مغزی در خزندگان وجود دارد. همچنین به دلیل کوتاه بودن حلزون گوش – بیشتر خزندگان از تنظیم الکتریکی برای گسترش دادن برد شنوایی خود استفاده می کنند.
خزندگان به طور کلی کم هوش تر از ژرندگان و ژستانداران هستند. نسبت جرم مغز به جرم بدن در خزندگان بسیار بیشتر از پستانداران است. بهره مغزی خزندگان قریب به یک دهم پستانداران است. با این وجود برخی از خزندگان بزرگ دارای بهره هوشی بیشتری نسبت به سایرین هستند و به ندرت در برخی از آن ها نیز رفتار های پیچیده ای چون همکاری دیده می شود.
